Organisaties verrichten soms intern onderzoek naar mogelijke misdragingen van medewerkers. Als die onderzoeken goed worden verricht, dan hoor je er bijna niets van. Dan blijven de misdragingen beperkt en leert de organisatie van het incident. Helaas gaat het vaak fout en is de schade door slecht onderzoek soms groter dan die van het incident zelf. Daarom, 10 tips die u helpen om een goed intern persoonsgericht onderzoek uit te voeren.
Door Peter Schimmel, Forensic & Investigation Services bij Grant Thornton
1. Zorg voor een doordacht organisatie-breed gedragen onderzoeksprotocol, waarin rechten en verplichtingen voor onderzoeker en onderzochte zijn vastgelegd.
2. Bij goed onderzoek staan de te beantwoorden evaluatievraag, de planning en de te verrichten werkzaamheden vooraf vast. In de praktijk wordt veelal gestart met enkele interviews, het inzien van (digitale) data en wordt er vervolgens pas een onderzoeksdoel bedacht. Hierdoor kan de verdenking rijzen dat de vraag bij het antwoord is gezocht.
3. Als onderzoeker moet u zichzelf een beeld vormen van het waarheidsgehalte van waarnemingen van melders/getuigen. Hierbij moet u feiten en reden van wetenschap kunnen onderscheiden van inkleuring en eventuele belangen van de melders.
4. Hoewel gebeurtenissen ‘incidenten’ worden genoemd, moet u als onderzoeker open staan voor de gedachte dat het niet gaat om een uitzondering op de regel, maar juist om een symptoom van tekortschietende risicobeheersing. U moet niet bevreesd zijn voor een opdrachtgever die dat een onwelgevallige conclusie vindt.
5. Het heeft geen zin iedereen te interviewen. Dit is kostbaar en veroorzaakt onrust en speculaties binnen uw organisatie. Werk vanuit een strikte focus, binnen een afgeperkte onderzoeksomgeving en breidt die pas uit als dat door feiten wordt gerechtvaardigd. Op zoek gaan naar de onderste steen is zelden nuttig, maar wel altijd de duurste oplossing.
6. Ga er niet vanuit dat medewerkers vrijwillig misstanden melden. U moet ernaar vragen en uw medewerkers bescherming bieden, voor zover mogelijk.
7. Geverifieerde feiten kunnen bij een andere toedracht horen dan u initieel dacht, daarom is het belangrijk om te zorgen voor tegenspraak, de bevindingen te controleren tegen andere bronnen, bewijs te tonen voor iedere stelling en te zorgen voor wederhoor. Voorkom tunnelvisie en sta open voor uw eigen vooroordelen.
8. Ga er niet vanuit dat alle geconstateerde misdragingen het gevolg zijn van opzet. Het komt voor dat medewerkers te goeder trouw foute dingen doen, omdat hen verteld is dat het zo moet of omdat andere collega’s het ook zo doen. Die laatste informatie mist u als u van een schuldpremisse uitgaat.
9. Rapporteer niet te diplomatiek, incompleet of voortijdig/tussentijds. Dit tast de geloofwaardigheid van het onderzoek en de bruikbaarheid van de bevindingen aan.
10. Onthoudt u in uw rapport van oordelen of aanbevelingen die toebehoren aan beleidsmakers en beslissers in de organisatie. Richt uw rapport zo in dat oordelen en/of aanbevelingen gefundeerd kunnen plaatsvinden, maar voorkom het kleuren van de uitkomsten. Dit tast uw onafhankelijkheid en onpartijdigheid aan.
In Nederland is persoonsgericht onderzoek door interne functionarissen niet wettelijk geregeld. Onderzoek door externen wel, mits verricht door vergunninghoudende particuliere onderzoekers of accountants. Grant Thornton Forensic & Investigation Services B.V. beschikt over de vereiste kwalificaties, is gespecialiseerd in persoonsgericht onderzoek en is graag bereid om met u te overleggen hoe wij samen uw cliënte het beste kunnen helpen. U hoeft ons slechts de vraag te stellen.