De rechtspraak zou zich moeten inspannen om uitspraken meer te duiden voor een groter publiek. Zo kan de kloof tussen maatschappij en rechtspraak worden verkleind. Dat is een van de conclusies negen rechtenstudenten en studenten filosofie trokken na enkele dagen stage te hebben gelopen bij de rechtbanken van Groningen, Rotterdam en Utrecht.
Hun opgedane bevindingen tijdens de rechtbankbezoeken presenteerden de studenten deze week aan de Raad voor de rechtspraak. Het initiatief voor de stages kwam vanuit het Montesquieu Instituut in Den Haag. De zomerconferentie van dit onderzoeksorgaan stond dit jaar geheel in het teken van transparante rechtspraak.
De grote openbaarheid van rechtszaken was een van de dingen die de studenten het meest opviel. “Eigenlijk is het bizar hoe open de rechtspraak is”, schrijft rechtenstudent Souad Aghmir in een dagboek dat hij voor Rechtspraak.nl bij hield. “Als studenten hebben we toegangspasjes gekregen waar we ons vrij mee door het bedrijf kunnen manoeuvreren.” Het glazen gebouw van de Rotterdamse rechtbank staat wat hem betreft goed symbool voor transparantie.
Meer twitteren
De studenten merkten in de zaken die zij bijwoonden verder op dat de meeste rechters doorgaans veel empathie en nuance verwerken in hun uitspraken. Dat is iets dat de Nederlandse rechtspraak in het kader van transparantie ook naar buiten toe wil uitstralen, maar zulke nuances sneeuwen in verslaggeving door de media meestal onder. “De media zijn soms te sensatiebelust, dan lukt het niet de nuance van een uitspraak over te brengen”, zo citeert student Evert-Jan Groot in zijn verslag een strafrechter van de rechtbank Midden-Nederland.
Een van de aanbevelingen van de studenten is daarom om gebruik te maken van Twitter tijdens en na afloop van openbare zittingen. Op die manier kunnen rechters zelf korte updates geven die de burger een beter beeld van het verloop van een rechtszaak moeten geven. In tweets na de zitting kan de rechter eventueel zelf nuances over het oordeel aanbrengen of zijn uitspraak nader toelichting.
Persrechter
Een ander idee: een persrechter als tv-persoonlijkheid die geregeld opdraaft in nieuws- en praatprogramma’s om namens de rechtspraak complexe zaken beter te duiden. Dat zou de rechtspraak in Nederland wel eens een minder introvert karakter kunnen geven en de kloof tussen rechtspraak en maatschappij kunnen verkleinen, denken de studenten. “Want hoe kan het dat er bij bepaalde praatprogramma’s geen persrechter, maar wel een advocaat en officier van justitie aanwezig zijn? Is de rechtspraak niet mediageniek genoeg of is zij mediaschuw?”