Voormalig Advocatie-columnist Max Wohlgemuth Kitslaar reed op de motor van Santiago de Chile naar New York op zoek naar winstgevende bedrijven met een sociale inborst. Hij kwam terug met nieuwe inzichten. “Advocatenkantoren kunnen bij studenten niet meer aankomen met ‘werk hard, dan word je Harvey Specter’.”
Door Patricia Jacob
“Toen ik nog in de online advertising zat, begroette ik ’s ochtends al mijn dertig collega’s met een boksje, een fist bump. Ze werden er blij van. Ik vind het leuk om een positieve vibe te creëren.” Max Wohlgemuth Kitslaar is niet zomaar een vrolijke Frans, maar een dertiger die de wereld wil verbeteren. “We moeten voorkomen dat we er samen aan gaan. We moeten voor elkaar zorgen. Dat kun je op grote én kleine schaal doen, zoals bijvoorbeeld taalles geven aan vluchtelingen.”
Life Is Out There
Om op wat grotere schaal het verschil te maken, begon hij het bedrijf Life Is Out There. De basis daarvan is Tijd om te Schakelen, zijn boek over zijn motortocht van 17.000 kilometer van Santiago de Chile naar New York in 2015. In zes maanden bezocht hij 32 bedrijven die zakelijk succes combineren met een maatschappelijk missie.
Met zijn boek, dat in november 2016 uitkwam, wil Wohlgemuth Kitslaar laten zien dat iedereen kan bijdragen aan een betere wereld. Hij verspreidt zijn boodschap door lezingen aan onderwijsinstellingen en multinationals als Tommy Hilfiger. Voordat hij vertrok, stopte hij met veel van zijn Nederlandse werk, waaronder ook zijn column voor Advocatie. “Toen ik terugkwam stond alles weer open. Ik raak daar niet van in de war. Er komen altijd weer nieuwe kansen.”
Moto Guzzi
Als kind deed Wohlgemuth Kitslaar al alsof zijn stoel een motor was. Zijn liefde voor Latijns-Amerika ontstond later. Als strafrechtstudent werkte hij in Buenos Aires aan zijn afstudeerscriptie over desaparecidos, mensen die tijdens het militaire regime waren verdwenen na hun arrestatie. Na zijn rechtenstudie scoorde hij nog een graad in Latijns-Amerikaanse Studies.
Daarna begon hij bij een start-up in online advertising. Geregeld vloog hij van Amsterdam naar São Paulo om de Latijns-Amerikaanse expansie van dit bedrijf te realiseren. Maar na zeven jaar was hij er klaar mee dat louter financiële argumenten de ondernemingskoers dicteerden. Hij stopte en pakte verschillende andere projecten op.
Toch liet zijn lievelingscontinent hem niet los. “Het is er niet zo ingekaderd als bij ons. Je kunt er nog buiten de lijntjes kleuren.” Toen hij later op vakantie een boek las van een journalist die op zijn motor van Noord-Alaska naar Zuid-Argentinië was gereden, wist hij wat hij moest doen. Via crowdfunding en sponsorcontracten verzamelde hij het geld om gas te kunnen geven. Op zijn veertig jaar oude Moto Guzzi ging hij vanaf Chili via Argentinië, Peru, Ecuador, Colombia naar de VS, in zijn queeste naar winstgevende bedrijven met een sociale inborst.
Kippenvelmoment
“Toen ik met mijn motor op Times Square stond, huilde ik tranen met tuiten. Ik had het gehaald.” De reis was een ‘aaneenschakeling van hoogtepunten’, maar dieptepunten waren er ook. Zoals die keer dat hij in Lima een foto van zijn sleutelbeen moest laten maken en de dokter zei dat hij misschien wel een tumor had. “Lekker, sta je daar in je eentje. Gelukkig bleek het loos alarm.”
Hoe anders was het moment dat hij Noord-Chili binnenreed. “Ik keek vooruit en zag een kilometerslange weg door de woestijn. Er was verder niemand. Al die ruimte. Kippenvel.”
Hij ontmoette zeer uiteenlopende types. Zo kwam hij in Florida op één dag een Indiaan van twee meter met twee vlechten tegen, een anticommunist en een aanhanger van het Amerikaanse equivalent van het Front National.
Wohlgemuth Kitslaar bezocht een Peruaans softwarebedrijf dat meisjes uit de sloppenwijken opleidt tot webdeveloper, maar ook de grootste koffiecoöperatie van Noord-Amerika die kleine boeren een eerlijke prijs biedt. “Het toffe is dat bedrijven uit verschillende sectoren, óók advocatenkantoren, kunnen leren van de bedrijfsmodellen in mijn boek. Een kwestie van creativiteit.”
Industriële democratie
Als voorbeeld noemt hij de grootste restaurantketen van Colombia, Crepes & Waffles, die kleinschalige biologische landbouw stimuleert en werkgelegenheid schept voor alleenstaande moeders uit de onderklasse. “Dat tweede aspect kan wat zijn voor advocatenkantoren. Ze zouden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen inschakelen, zoals autistische jongeren. De automatisering neemt toe. Deze jongeren kunnen uitstekend software testen en bugs opspeuren.”
De advocatuur zou volgens hem ook kunnen leren van Moog Music. Deze Amerikaanse producent van analoge synthesizers voor onder anderen Beyoncé en U2 heeft zijn aandelen gratis overgedragen aan zijn werknemers. Het bedrijfsmodel vertoont verwantschap met de vergaande vorm van industriële democratie die de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler bepleit. In zijn bedrijf hebben werknemers beslissingsbevoegdheid. Volgens hem zijn ze daardoor gelukkiger en is het bedrijf productiever en duurzamer.
Er is een Nederlands advocatenkantoor dat het à la Semler doet: het Utrechtse Bruggink & Van der Velden (BvdV). Medewerkers en zelfs advocaat-stagiaires mogen over alles meebeslissen, zijn verantwoordelijk voor de kantoorkosten en bepalen zelf hun salaris. Bij het kantoor is een vierdaagse werkweek de norm. Hierdoor hebben werknemers er meer vrije tijd dan bij de meeste advocatenkantoren.
Harvey Specter
“Net als de bedrijven uit mijn boek, heeft dit kantoor nagedacht over twee existentiële vragen: waar draait het om in het leven, en welke rol wil ik dat mijn bedrijf daarin speelt? BvdV is een commercieel kantoor, géén collectief van hippies. Er wordt goed verdiend en mensen hebben tijd voor hun familie en kunnen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen. Een goede werk-privébalans kan dus, het is een kwestie van mindset.”
De meeste kantoren denken volgens Wohlgemuth Kitslaar niet na over die twee existentiële kwesties. Er zou geen tijd voor zijn. “Toch zouden ze die tijd moeten nemen. Millennials als ik willen dat een bedrijf een goed verhaal heeft. Je kunt bij studenten niet meer aankomen met ‘werk hard, dan word je Harvey Specter’. Mijn generatiegenoten willen maatschappelijke waarde toevoegen met hun werk, en pikken het niet als de werk-privébalans doorslaat. Het is zinloos om altijd te gaan voor het maximale; de allerbeste deal, het hoogste salaris. Ik heb gezien wat dat oplevert: grijze haren, een burn-out. Willen advocatenkantoren jongeren blijven trekken, dan moeten ze hun bedrijfsmodel aanpassen.”
Tijd om te Schakelen van Max Wohlgemuth Kitslaar (€ 29,99) is verkrijgbaar in het Nederlands, Spaans en Engels. Lezers van Advocatie krijgen 10% korting met de code ADVOCATIE. Op 31 januari 2017 organiseert Pakhuis Willem de Zwijger in Amsterdam een avond over zijn boek.