“Mannen geven elkaar gewoon een mep.” Consultant Annemarie van Iren opent tijdens de Legal Women Summersession 2013 negentig vrouwen de ogen. ‘Wij dames moeten coalities vormen, in plaats van elkaar de tent uitjagen.’
Het gezelschap, samengekomen bij de Brauw Blackstone Westbroek, is gemêleerd. Chique ivoorkleurige mantelpakjes zijn afgewisseld met strakke zwarte pakken en vrolijke jurkjes. De zomersessie behandelt hoe je politiek in een organisatie kan zien als middel, in plaats van noodzakelijk kwaad. Over Machiavelli en het beautyqueen-effect.
Van Iren vraagt de dames waar ze aan denken bij ‘politiek’. Een stroom van verontwaardiging komt vanuit de zaal. “Achterkamertjes, dubbele agenda’s, macht, spelletjes.” Van Iren lacht. ‘Is er nog een positief geluid?’ Ze legt uit dat politiek belangrijk is in een organisatie, maar dat je het op de juiste manier moet spelen. Je moet politiek naar je hand zetten. Het belangrijkste gegeven is dat je niet mag manipuleren. ‘Nooit.’ zegt Van Iren gedecideerd. Daarin onderscheidt degene die ‘political savvy’ (‘gisheid’) is zich van de ‘Machiavellist’.
Gehaaide vrouwen
De politiek gisse speler speelt het spel eerlijk, wat anno 2013 nog steeds het langst duurt. Helaas is volgens Van Iren maar vijf procent in een organisatie politiek savvy: tachtig procent is überhaupt geen speler – de idealisten of moralisten – en 15 procent is Machiavellist. Voor die mensen moet je oppassen. ‘Zijn dat vooral mannen?”, vraagt een bedrijfsjuriste. Van Iren bevestigt dit, maar, “Er zijn ook gehaaide vrouwen. Die bereiken verbitterd de top.”
‘Met de top bereiken’ lijkt de presentatie uit te komen op de dooddoener ‘het glazen plafond’. Maar niets is minder waar. De presentatie leert om te gaan met verschillende mensen binnen een bedrijf, van welke sekse dan ook. “Want de individuele verschillen zijn tussen een man en vrouw even groot, als tussen een man en een man”, vertelt Van Iren.“ In groepsverband handelen vrouwen en mannen echter anders. En dat gaat soms mis. Een voorbeeld: werknemers die met alle partijen rekening houden, zijn vaak niet slagvaardig genoeg. Met de kans dat ze worden ingehaald door een snellere collega, en dat is toch vaak een mannelijke.
Poiltieke nitwit
De spiegel wordt de zaal voorgehouden. Een advocate vertelt: “Ik wilde alles in de omgeving opnemen. Als ik terugkijk bleef ik er soms in hangen. Achteraf was dat inderdaad wel eens naïef.” De vrouw kan niet tot een concreet voorbeeld komen. “Ik bleef een beetje struikelen, ik weet niet precies waar.” De nuance is dan ook niet gemakkelijk te vinden. “Volgens mij ben ik een politieke nitwit. Ik heb geen flauw idee hoe ik al die personages moet herkennen”, grapt een juriste.
Van Iren legt uit aan de hand van een Deense televisieserie uit hoe je de juiste personen kan herkennen. De zaal is stil na het zien hoe het vrouwelijke hoofdpersonage de Machiavelli in de serie in zijn eigen zwaard liet vallen. Volgens Van Iren de manier waarop je met Machiavelli’s om dient te gaan. En hoe zelf te handelen? Volgens Van Iren draait politiek om credits opbouwen, waardering geven en verdienen.
Het probleem voor vrouwen is volgens Van Iren dat vrouwen elkaar tot de gelijke willen maken terwijl een man de leider accepteert. Van Iren geeft een voorbeeld: “Zet twee meisjes tegenover elkaar en de meisjes zeggen dat hun moeder dezelfde eigenschappen heeft, zet twee jongens tegen over elkaar en ze gaan tegen elkaar opbieden over hun vader.” Het klinkt alleraardigst om elkaar tot de gelijke te willen maken, maar volgens Van Iren leidt het tot afgunst. Dat werkt verlammend. “Dames, we moeten elkaar meer helpen.”
Lichaamstaal
Een juriste bevestigt: “Soms gaat een partner al barend van de rechtbank naar het ziekenhuis. En wij kijken snel de andere kant op. Ze staat alleen voor al het werk.” Van Iren spreekt de zaal toe. “Steek elkaar nooit de ogen uit. Vind elkaar juist in de positieve eigenschappen van de ander.” Daar waar de man competitief is ingesteld ten opzichte van de organisatie, lijkt de vrouw juist de competitiestrijd aan te gaan met haar directe omgeving. “En zo jagen we elkaar de tent uit”, lacht Van Iren. De zaal lacht met haar mee. De woorden van Van Iren verbroederen. Of eerder, verzusteren. Uit de zaal: “Het is een beetje het beauty queen-effect. Dames willen allemaal de mooiste zijn.” De kern van de bijeenkomst is de oplossing hiervoor. Van Iren: “Dames, we moeten samenwerken.”
Van Iren stelt dat de dames zelfverzekerder moeten zijn. Ze bestudeert de groep vrouwen tegenover haar. “Ik zie hier allemaal prachtige stralende dames. Maar ik kijk tegen een zaal vol schuine hoofden. Het komt onderdanig over.’ Alle nekken in de zaal worden gauw gestrekt. “Dat is al beter. Het straalt zekerheid uit. Lichaamstaal is heel belangrijk.”
Na de sessie zegt medeorganisator Ilona Tjon Poen Gie. “Je hoort nog wel eens een vrouw zeggen dat ze ‘inderdaad ook veel beter met mannen kan opschieten.’ Ze denkt dat het stoer klinkt, maar eigenlijk is het zwak.” LegalWomen is volgens haar het begin van de coalitie. Ze zou gelijk kunnen hebben, inmiddels zijn 2000 mensen lid van de LinkedIn-groep en zitten de sessies in no-time vol. Tjon Poen Gie: “Luister om je heen.” Ze is even stil om de stemmen en het gelach uit de kantoorbar van De Brauw te laten doorklinken. “Al dat enthousiasme hier, dat is fantastisch. De dames nemen dit mee naar huis.” Inderdaad: de sessie had volgens veel deelnemers gerust nog een uur langer mogen duren.