Vorige week wraakte Hans Anker voor de eerste keer in zijn dertigjarige loopbaan als advocaat een rechter, en met succes. Sinds enkele jaren wordt er vaker naar het middel gegrepen, maar ook vaker oneigenlijk gebruikt. De kans dat een wraking slaagt is ongeveer één op tien. Anker: “Je moet zeker weten dat je sterk staat.”
”In dit geval was het helder en duidelijk, en dan moet je het doen,” aldus Anker. “Maar er zijn ook gevallen waar ik merk dat men lichtvaardig overgaat tot wraking. Oneigenlijk gebruik moet voorkomen worden. We moeten hier als advocatuur terughoudend mee zijn en het niet te snel doen, want anders ontstaat er inflatie en gaat het bijzondere karakter ervan verloren.”
Anker kan niet in algemeenheid zeggen of het middel vaak wordt misbruikt, bijvoorbeeld om tijd te rekken. Maar hij zegt ook in de jurisprudentie gevallen tegen te komen waarbij de afwijzing al bij voorbaat vaststaat. “Je moet de jurisprudentie goed kennen.”
Frivool
Dat een aanleiding tot wraking soms makkelijk gevonden is, wordt duidelijk bij raadpleging van Rechtspraak.nl. Een geval: “De rechter verhief zijn stem,” aldus de wraker. Toegestane “ambtelijke boosheid”, aldus de wrakingskamer in de afwijzing van het verzoek. Soms wordt er al gewraakt terwijl er nog niet eens een rechter is toegewezen in de zaak. Een extreem voorbeeld kwam in april vorig jaar van een Arnhemse partij die alle rechtbanken en rechters in Nederland tegelijk wilde wraken. Dat verzoek sneuvelde.
In 2008 werd in drie gevallen een volgend verzoek tot wraking niet meer in behandeling genomen “wegens misbruik van het middel,” aldus de wrakingskamer in Rotterdam. Andere gerechten laten zich niet expliciet uit over misbruik.
Cijfers
Het aantal verzoeken tot wraking steeg substantieel over de afgelopen tien jaar, met name vanaf 2005. In 2008 werden 39 gevallen van wraking gehonoreerd door de rechtbanken en hoven in Nederland. Het jaar daarvoor 17.
Landelijke cijfers over wraking in 2009 zijn nog niet bekendgemaakt door de Raad voor Rechtspraak, maar de rechtbanken Amsterdam en Rotterdam hebben die cijfers al wel. In Amsterdam is een kleine stijging ten opzichte van vorig jaar te zien met 33 verzoeken, waarvan er drie werden toegewezen. In 2008 werden 29 verzoeken ingediend, met vier toewijzingen. In 2007 waren er 30 verzoeken, met drie toewijzingen gehonoreerd. Tot slot 2006: 33 wrakingspogingen die allemaal sneuvelden.
Rotterdam wees van de 31 verzoeken vorig jaar geen enkel geval toe. Het jaar daarvoor zes keer wel, in 34 uitspraken van de kamer. In Den Haag werden in 2008 vijfentwintig verzoeken gedaan, waarvan er drie werden toegewezen. Onderscheid naar rechtsgebied wordt overigens niet gemaakt.
De Raad voor de Rechtspraak gaat vanaf dit jaar wel landelijk het aantal wrakingsverzoeken registreren. Nu worden alleen de aantallen gehonoreerde verzoeken opgetekend in de jaarcijfers.
Anker adviseert zijn collega’s nogmaals terughoudend te zijn met het middel: “Ik vind dat je voorzichtig moet zijn, omdat het ook tegen je kan werken. Je moet goed weten dat je sterk staat.”