Afgelopen dinsdag was de best bezochte algemene ledenvergadering van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie ooit. Hadden de notarissen soms tijd over? Het zou kunnen. Hadden KNB-voorzitter Erna Kortlang, staatssecretaris Albayrak van Justitie en SCP-directeur Paul Schnabel de notarissen iets nieuws te vertellen?
Het auditorium van het Beatrix gebouw van de jaarbeurs te Utrecht is afgeladen, als voorzitter Erna Kortlang de dag opent. Aan media-aandacht voor het notariaat was er het afgelopen jaar geen gebrek, constateert Kortlang. Ergens vind Kortlang de toegenomen aandacht voor het ambt terecht, maar dan met name voor de kwaliteit en de gezamenlijke uitoefening ervan. Wat moet de notarissen binden, in de tijden waarin het beroep van notaris en het gedrag van de notarissen verandert, is de vraag die ze opwerpt. “Een set winterbanden, of een tuinbank bij de transportakte, een buggy bij de huwelijkse voorwaarden. Of dit handelen, los van smaak, werkelijk onze kernkwaliteiten in het geding brengt is de vraag,” aldus Kortlang.
Haar inleidende speech blijft beschouwend, met een open einde: “De crisis, en de verwarring die dit met zich meebrengt, stelt de notaris voor stevige vragen op het vlak van de betekenisgeving en reflectie op de kernwaarden van het ambt, en waartoe die kernwaarden de notaris moet verplichten.”
Concreet wordt Kortlang als ze het over de crisis heeft, want die pijn is voor het notariaat en de aanwezigen acuut. “Hoe gaan we verder? Ik denk dat een kernprobleem is dat het voor veel notariskantoren lastig is om onderscheidend te zijn, met name in het vastgoed, en waar slechts op prijs geconcurreerd wordt, zonder onderscheidende functionaliteit toe te voegen.”
Ze doet een appèl op de politiek om dat laatste wettelijk mogelijk te maken. Ook raakt ze terloops het onderwerp van vaste tarieven aan, als antwoord op de crisis. “Toekomstscenario’s zijn nodig om de politiek kleur te laten bekennen.” Volgens Kortlang is het “verdedigbaar” dat het notariële systeem extra bescherming nodig heeft tegen de markt zoals het nu is. En misschien moet de markt voor juridische dienstverlening wel helemaal anders worden ingedeeld “tot een veel vrijere markt waarin zelfs de bevoegdheid tot het verlijden van akten anders zal zijn toebedeeld”. “Durf vrij te denken,” sluit ze af.
Geen steun
Staatssecretaris Albayrak bestijgt het podium. Ze struikelt op het stalen trappetje omhoog. Misschien was ze enigszins zenuwachtig tegenover de misschien wel honderden notarissen die stilletjes hoopten op toezegging van staatssteun voor hun wankelende praktijken. Als die er waren, dan werden ze al snel teleurgesteld.
Wat Albayrak betreft horen tegenvallende resultaten gewoon bij het ondernemersrisico in een vrije markt. “Ik ben me bewust van de vervelende situatie waar sommigen van u zich in bevinden, maar de huidige ontwikkelingen vormen voor mij geen aanleiding om specifieke steunmaatregelen te overwegen,” aldus de staatsecretaris.
Wel praat ze met haar collega’s van Economische Zaken over de mogelijkheid om notarissen toegang te geven voor het steunfonds voor het midden- en kleinbedrijf. Albayrak vindt het onterecht dat notarissen daarvan nu uitgesloten zijn, en zegt dat die mogelijkheid er moet komen. Terug naar vaste tarieven wil ze niet. Ze wijst de aanwezigen er op dat er geen kwaliteitsverschillen zijn gegroeid tussen notarissen met hoge en lage prijzen.
Albayrak denkt ook niet dat toenemende marktwerking leidt tot afnemende beroepsethiek: “Ondernemerschap en integriteit gaan wel degelijk samen. Ethisch handelen is voor notarissen een absolute voorwaarde voor het voortbestaan van het beroep.” Ze belooft met wetsvoorstellen te komen die de positie van de notaris versterkt en de continuïteit zal waarborgen.
Innovatieprijs
Er zijn ook nog wat prijzen te vergeven. de KNB innovatieprijs, dit jaar op het thema diversiteit. Marianne van der Laak van Schaap & Partners uit Rotterdam mag de aanmoedigingsprijs in ontvangst nemen uit handen van Els Unger. Van Doorne wint de ‘echte’ prijs.
Misschien omdat de stemming in het notariaat zo slecht is, besloot de KNB Paul Schnabel van het Sociaal Cultureel Planbureau een relativerend verhaal te laten vertellen over Nederland en ons zelfbeeld. Want de Nederlanders worden door Schnabel ontmaskerd als beroepsklagers. “Het is nooit goed,” aldus Schnabel die Nederlanders vergelijkt met de Denen; die zijn wel tevreden met ongeveer dezelfde rapportcijfers. De onderzoeken die Schnabel presenteert komen steeds neer op: “Met de rest gaat het slecht, met mij gaat het best.” Of dat ook voor het notarissen geldt….er werd in elk geval veel gelachen. (23 april 2009)