Dit najaar komt Eurocommissaris Smit-Kroes met voorstellen die de deur openzet voor Europese class-actions. Claimkantoren staan in de startblokken. De Consumentenbond is blij. Het bedrijfsleven vreest echter “Amerikaanse toestanden”. Een goed voorbeeld voor mogelijke toekomstige claims biedt het bierkartel.
273 miljoen euro boete kregen de bierbrouwers Grolsch, Bavaria en Heineken voor het te duur verkopen van hun pils. Bierdrinkers betaalden door onderlinge prijsafspraken van de brouwers jarenlang teveel voor hun natje, maar zagen uiteindelijk geen cent terug. Eurocommissaris Mededinging Neelie Smit-Kroes wil daar verandering in brengen, door met nieuwe wetgeving de consument in gelegenheid te stellen geld terug te claimen.
Kroes’ plannen zijn niet nieuw, maar haar concrete plannen worden steeds duidelijker. Onlangs kwam ze met een White Paper waarin “volledige compensatie voor consumenten” werd bepleit.
Niet iedereen is daar blij mee. “Wij zijn fel tegen,” bast Roelf van der Kooij van VNO-NCW gevraagd naar de ideeën van Kroes. De woordvoerder vreest voor Amerikaanse toestanden: “Wij denken dat je hiermee een claimcultuur binnenhaalt die alleen goed is voor de portemonnee van advocaten.”
Van Der Kooij belooft ten strijde te trekken met een lobby in Brussel. “Er is al een systeem van boetes. Laten we dat zo houden. Die kosten veel geld en zijn al slecht voor het bedrijfsimago. Zorg dat die boetes op één of andere manier ten goede komt aan de burger in plaats van dat het geld op onzichtbare wijze in de begroting van de EU verdwijnt,” aldus de zegsman.
Van der Kooijs’ zorgen lijken terecht. “Want dit is zeker iets waar de bedrijven zich zorgen over moeten maken,” zegt Jean Paul van Marissing, hij is professor mededingsbeleid aan de Business Universiteit Nyenrode. De gevreesde Amerikaanse toestanden verwacht hij niet. “De Nederlandse rechters zijn daar te nuchter voor. Maar er komt zeker een kentering.”
Van Marissing waarschuwt wel voor teveel euforie: “Makkelijk zal een procedure niet worden. In dit soort zaken is het moeilijk om de bewijslast rond te krijgen. Maar als het bewijs goed is zal een rechter daar zeker in meegaan” aldus de professor.
Van Marissing zegt voorstander te zijn van de voornemens van Kroes en zich als advocaat ook te gaan roeren op deze nieuwe markt. “Het wordt voor advocaten aantrekkelijk om in deze markt te stappen.”
Jubelstemming
Tegenover het chagrijn van de bedrijven, staat de jubelstemming van de Consumentenbond. “Wij zijn er heel blij mee, en we strijden hier ook al lang voor,” zegt woordvoerder Barbara den Uijl opgewekt. Zij ziet, net als Kroes, een rol voor haar organisatie weggelegd als speerpunt in de strijd tegen oneerlijke praktijken van het bedrijfsleven, zoals het bier-kartel. “Eerst hadden we geen stok om mee te slaan, want het was voor ons wettelijk verboden om een gezamenlijke actie aan te spannen namens gedupeerden. We denken dat dit een afschrikwekkender werking heeft dan gewoon een boete. Straks kunnen we ook nog ons geld terugkrijgen. Gerechtigheid.”
Den Uijl Benadrukt dat ze niet uit is op “Amerikaanse toestanden”. De Bond zal volgens haar pas in actie komen als er daadwerkelijk een overtreding van de mededingingswet is geconstateerd door een toezichthouder. Ook de Consumentenbond heeft een lobbyist in Brussel rondlopen.
In Amerika kent men al langer een claimcultuur waar collectieve procedures, zogeheten class-actions, al heel gewoon zijn. Het Amerikaanse claimkantoor Cohen, Milstein, Hausfeld & Toll opende januari van dit jaar een kantoor in Londen, vooruitlopend op de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving. De managing partner van dit kantoor noemde de plannen van Kroes “een groot potentieel voor jackpot justice.” (13 augustus 2008)