Het meest luide en langdurige applaus was voor het luisterrijke pleidooi over gegarandeerde en vooral betaalbare toegang tot het recht van Reinier van Zutphen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak. Ook de andere deelnemers aan het Gerbrandydebat, afgelopen maandag in Sociëteit De Witte, lieten zich gelden. “Dit is de Strafrecht Bullshit Bingo. Ik heb net alweer drie van de zeven leugens over straffen gehoord.”
Door Sanne van Brunschot
Onder leiding van radiopresentator Max van Weezel namen allereerst strafrechtadvocate Annelies Sennef van Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten en fractievoorzitter Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam het tegen elkaar op in een debat over de stelling Strenger straffen ja/nee?. Pastors ging – natuurlijk – voor de ja. Sennef vond dat er al heel erg hard gestraft wordt in Nederland. “We zitten bij de top drie van Europa als het gaat om streng straffen.”
Pastors liet zich niet overtuigen door de onderzoeken die haar argumenten moesten staven. Volgens hem was de Strafrecht Bullshit Bingo weer begonnen. Hij somde de leugens op die hij altijd hoort over straffen. “En ik hoorde er net alweer drie.” Nog nooit kreeg hij echt harde bewijzen onder ogen. Onderzoek bewijst volgens hem juist meestal het tegendeel: Streng straffen helpt en nog strenger straffen helpt nog meer. “Rechters zouden zich wat moeten aantrekken van de effectiviteit van straffen en als de samenleving dat wil, ook strenger moeten straffen.”
Deken en SP-Kamerlid zijn het eens
Met het toezicht op advocaten is niets mis, was de volgende stelling, waarover advocaat en SP-Eerste Kamerlid Bob Ruers en de Amsterdamse Deken Germ Kemper in debat gingen. Hoewel debat, ze waren het vooral met elkaar eens. Want zowel Ruers als Kemper moesten de stelling bestrijden. Volgens Ruers valt er veel te verbeteren. “Docters van Leeuwen heeft een prima voorzet gegeven voor een beter toezicht op de advocatuur. Wij advocaten doen allemaal verbaasd over de kwaliteit van het toezicht en de kritiek daarop, maar dat is onterecht. We moeten meer uitleggen waarom het toezicht is zoals het is. De Orde moet zelf orde op zaken stellen.”
Ruers’ opvatting is Kemper “uit het hart gegrepen”. Het gebrek aan professionaliteit en continuïteit in het toezicht is volgens de Deken terecht gesignaleerd. “En dat pakken we op als Orde. We vergaderen als dekens nu bijvoorbeeld een keer in de twee maanden in plaats van twee keer per jaar.” Het accent is daarbij verschoven van een ‘aardige sociale gebeurtenis’ waarbij vrij algemene punten werden besproken, naar een georganiseerd dekenberaad met onder meer vastgestelde thema’s, een agenda en een besluitenlijst.
Kemper wil niet dat een derde op dossierniveau instructies kan gaan geven over hoe het moet. “Dan raken we de onafhankelijkheid kwijt.” Om aan te geven dat het plan van staatssecretaris Fred Teeven, waarbij niet-advocaten dus de hoofdrol spelen in het toezicht op advocaten, niet werkt, zei Kemper: “Zaterdag was in de krant te lezen dat driekwart van de medisch specialisten toegeeft wel eens een medische fout te maken. Als het aan de regeringsplannen ligt moet daar dus een Commissie van Toezicht van kleermakers en bloembollenkwekers over gaan oordelen.” Volgens Kemper moet bovendien “degene die het toezicht op advocaten wil veranderen aantonen dat de fouten die advocaten maken mede te wijten zijn aan dat toezicht, en aantonen dat het nieuwe toezicht dat gaat vermijden.” Ruers vult nog aan: “De wantoestanden zijn niet voorbij met extern toezicht. Kijk maar naar de TU Delft.”
Sprookje
Reinier van Zutphen van de NVvR moest in zijn eentje het podium op, wat hem goed afging. Zijn pleidooi leek dan weer op een sprookje, dan weer op een indringend betoog. “Er was eens een land waarin de regering zei: ‘Geen zorgen, toegang tot het recht is gegarandeerd. Het is misschien niet gratis, maar wel betaalbaar.’ […]En ze leefden nog lang en… op veel te grote voet.”
Reden voor de overheid om nu 240 miljoen euro te bezuinigen. “En dat gingen ze regelen door ervoor te zorgen dat men niet meer naar ze toe kon komen en door het aantal zaken dat kon worden voorgelegd aan de rechter te beperken.” ‘Vraaguitval’, noemt Van Zutphen dat. De calculerende overheid zou eens moeten kijken naar de impact van deze maatregelen, betoogt hij. “De toegang tot het recht wordt beperkt en de vermindering van de rechtsbescherming wordt gezien als opbrengst.”
Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie was zelf ook te gast, maar kwam pas laat binnen. Hij was maandag druk met de behandeling van de justitiebegroting door de Tweede Kamer. Het kabinet paste het plan van de kostendekkende griffierechten maandag nog aan. Teeven had diezelfde dag echter nog een nieuwe boodschap voor de Kamer: de eigen bijdrage voor rechtsbijstand moet omhoog en advocaten gaan 5% minder verdienen aan toevoegingszaken. Tegenover de ruim zestig advocaten in de zaal probeerde hij de bezuinigingen te verdedigen. Er is gewoon geen geld: “De bomen groeien niet meer tot in de hemel.”