In de documentaire ‘De verdediging van Robert M.’ volgden filmmakers Maria Mok en Merel Uslu twee jaar lang advocaten Wim Anker en Tjalling van der Goot, die de verdediging op zich namen van Robert M. hoofdverdachte in neerlands grootste zedenzaak. Daags na uitzending op televisie stromen er vooral positieve reacties bij Van der Goot binnen, van kijkers en vakgenoten. “Toegegeven: dat is ook wel eens plezierig.”
Door Joris Rietbroek
Op Twitter waren er tijdens de uitzending dinsdagavond via de hashtag #dokument al de nodige reacties te lezen. Die reppen geregeld over een ‘indrukwekkende docu’ of ‘respect’ en zijn veelal positief over het geschetste beeld en de bevlogenheid waarmee de advocaten zich in de zaak vastbijten. Een enkeling noemt Van der Goot en Anker ‘iets te gemotiveerd’. “Een groter compliment kunnen we niet krijgen”, vindt Van der Goot zelf. “Sommige reacties zijn nog steeds wat negatief en intens, maar wel authentiek. Maar lovende reacties, ook zeker voor de documentairemakers, overheersen, daar ben ik blij mee.”
Begrip kweken
Advocatenkantoor Anker & Anker in Leeuwarden accepteerde de zaak Robert M. eind december, enkele weken na diens aanhouding op verdenking van seksueel misbruik van tientallen kinderen. Het verzoek van de documentairemaaksters om hen tijdens de behandeling van de strafzaak te volgen, kwam enkele maanden later; na enige aarzeling besloten Anker en Van der Goot ermee in te stemmen.
Meer begrip kweken voor het beroep strafrechtadvocaat, dat proberen de broers Wim en Hans Anker zelf al jaren door lezingen te geven in het hele land. Een documentaire over hun werk in de zedenzaak zou daarop aan kunnen sluiten, bedachten Van der Goot en Anker. “Uiteindelijk zagen we deze documentaire als een unieke kans om aan een breed publiek te laten zien waar we voor staan, ook in zo’n zware zaak. Dít is wat we doen”, blikt Van der Goot terug. “Een groot deel van de bevolking snapte immers niet waarom wij dit aanpakten. We vinden dat je altijd moet blijven uitleggen wat je moeilijke positie inhoudt en waarom je ook zo’n zware zaak professioneel doet. De gewone man moet snappen wat wij doen, inclusief de mensen die ons ziektes hebben toegewenst.”
Ook M. stemde er volgens Van der Goot vrijwel meteen mee in dat beelden van hem in de rechtszaal en enkele van zijn telefoongesprekken in de documentaire zouden voorkomen. “Als hij het niet had gedaan, als er ook maar iets van overredingskracht voor nodig was geweest, dan hadden we niet meegewerkt.”
Bedreigingen en ploegendiensten
De documentaire – die overigens enkel over de behandeling in eerste aanleg gaat – toont onder meer hoe Anker en Van der Goot met de geruchtmakende zaak omgingen, ook op het moment dat er dagelijks (doods)bedreigingen binnenkwamen op het kantoor van Anker & Anker in Leeuwarden, telefonisch of per e-mail. ‘Jullie worden thuis opgezocht, namens alle ouders. […] Ik hoop dat jullie een stuk lood in jullie kop krijgen,’ zijn enkele van de berichten die Anker voorleest. Aangifte van bedreiging doen de advocaten niet, wel sturen zij de ernstigste dreigmails door naar de politie.
Daarnaast registreren de makers hoe het team van advocaten zich in ploegendiensten door tientallen ordners met details over het seksueel misbruik van tientallen kinderen worstelt. Duidelijk wordt dat de zaak zowel mentaal als fysiek zijn tol eist van de advocaten. De media die bovenop de zaak zitten, een om wraak schreeuwende samenleving en bemoeienis met de zaak door de staatssecretaris en de minister maken de zaak er voor Van der Goot en Anker niet makkelijker op.
Geen voice over, geen muziek
Dat hij geregeld een camera op zijn neus had tijdens telefoongesprekken met M. of andere belangrijke momenten in de zaak, maakte het voor Van der Goot dan weer niet moeilijker. “Je raakt er vrij snel aan gewend. Bovendien mochten ze lang niet overal bij zijn, bijvoorbeeld niet als we onze cliënt bezochten in de PI.” De advocaten mochten zich na het zien van de ruwe versie bemoeien met de inhoud, maar besloten enkel wat puntjes op de i te zetten. “Het sterke eraan vonden we zelf dat de film heel observerend is, zonder voice over of dramatische muziek”, zegt Van der Goot. “Het blijven momentopnames die je ziet, maar die momenten zijn wel heel reëel en authentiek. We stonden geen toneel te spelen op het moment dat er een camera op kantoor was.”
Een zo’n moment is dat een zichtbaar vermoeide Anker zegt dat ‘deze jongen nooit meer zo’n grote zaak zal aannemen’. “Dat verzuchtte hij inderdaad toen hij op zijn tandvlees liep”, weet Van der Goot. “Natuurlijk, zo’n zaak is een enorme aanslag op de capaciteit van je praktijk. Maar als je het hem en ons nu zou vragen, dan zouden wij gerust weer zo’n grote zaak aannemen, mocht die zich nog eens aandienen.”
Robert M. werd in april in hoger beroep veroordeeld tot 19 jaar cel en tbs met dwangverpleging. Hij is in cassatie gegaan tegen deze uitspraak; hierin staan Van der Goot en Anker hem niet bij. Filmmakers Mok en Uslu leverden eerder onder meer de documentaire ‘De Kinderrechter’ af. ‘De verdediging van Robert M.’ is terug te zien via Uitzending Gemist.