De Raad voor de Rechtspraak geeft een dringend advies aan het kabinet: zet de wetsvoorstellen voor het tweestatusstelsel en de Asielnoodmaatregelenwet in de ijskast. De Raad heeft grote zorgen over de uitvoerbaarheid van de voorstellen en de extra werklast die ze met zich meebrengen.
De Raad waarschuwde eerder al voor het streven van het kabinet om te komen tot ‘het strengste toelatingsregime voor asiel en het omvangrijkste pakket voor grip op migratie ooit’. Het herinvoeren van het zogenaamde tweestatusstelsel wil het kabinet onderscheid maken tussen asielzoekers met een vluchtelingenstatus en asielzoekers met lichtere subsidiaire bescherming.
Het wetsvoorstel heeft onder meer gevolgen voor de duur van de verblijfsvergunning en stelt extra voorwaarden aan het recht om gezinsleden na te laten reizen. Het merendeel van de mensen in de tweede groep zal naar verwachting dan ook in beroep gaan tegen dit besluit.
Lees ook:
• Raad voor de rechtspraak hekelt asielplannen kabinet
• ‘Strenger asielbeleid zorgt voor meer en ingewikkelder procedures’
• Steeds meer asielaanvragen afgewezen: advocaten waarschuwen voor extra werk
Asielnoodmaatregelenwet
De voorstellen die vallen onder het concepts-wetsvoorstel Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 in verband met maatregelen om de asielketen te ontlasten en de instroom van asielzoekers te verminderen – kortweg de Asielnoodmaatregelenwet – zetten het mes in asielrechten zoals we die nu kennen.
De verblijfsvergunning voor bepaalde tijd wordt korter van duur, en als het aan het kabinet ligt wordt de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd afgeschaft. Ook wordt het makkelijker om mensen ongewenst te verklaren, waardoor ze geen rechtmatig verblijf in Nederland meer hebben.
De zogenaamde voornemenprocedure verdwijnt ook als het wetsvoorstel wordt aangenomen. Deze procedure gaf asielzoekers het recht om een zienswijze naar voren te brengen op een voorgenomen afwijzing. Zijn er argumenten die volgens de betrokkene onvoldoende onder de aandacht zijn gebracht tijdens het gehoor, dan kan de asielzoeker deze alsnog inbrengen. De Asielnoodmaatregelenwet wil dat de IND voortaan direct een besluit neemt, zonder de asielzoeker deze extra kans te geven.
Herhaalde asielaanvragen wil het kabinet ontmoedigen. Zo komt er een strengere toets voor nieuwe feiten en omstandigheden. Hadden deze nieuwe elementen ook eerder al ingebracht kunnen worden, dan worden ze bij een opvolgende aanvraag buiten beschouwing gelaten, ook als ze wel relevant zijn voor de aanvraag.
De afwijzingsmogelijkheden worden verruimd. Wie bijvoorbeeld niet op een afspraak verschijnt, niet antwoordt op een verzoek om informatie of zonder toestemming tijdelijk vertrekt, heeft het verbruid.
Migratiepact
De Raad voor de Rechtspraak vraagt het kabinet deze wetten nu niet in te voeren, maar eerst alle maatregelen uit het asiel- en migratiepact in te voeren. Dit is een gemeenschappelijk uitvoeringsplan dat op 12 juni 2024 is vastgesteld door de Europese Commissie.
Het doel van het asiel- en migratiepact is het bieden van duurzame, langetermijnoplossingen voor de omgang met migratie binnen de EU. Op 12 juni 2026 moeten alle lidstaten de maatregelen uit het pact hebben geïmplementeerd in nationale wetgeving.
De Raad voor de Rechtspraak wil dat eerst duidelijk is wat de impact van het asiel- en migratiepact zal zijn, voordat er aanvullende nationale wetgeving wordt opgesteld.
Advies
Volgens de Raad zal met de voorgestelde maatregelen het doel – het per direct en duurzaam ontlasten van de asielketen – niet worden gehaald. In tegendeel, de verwachting is juist dat de asielketen, en dan met name de Rechtspraak, meer zal worden belast.
Ook twijfelt de Raad of de maatregelen Nederland onaantrekkelijk zullen maken als bestemmingsland. In de Memorie van Toelichting staat niets over andere factoren die Nederland aantrekkelijk kunnen maken, zoals bijvoorbeeld de cultuur, werkgelegenheid of al aanwezige familieleden.
Lees ook:
