Juristen zetten zich steeds breder in: voor het milieu, transparant bestuur, sociale problematiek en de toegang tot het recht zijn grote thema’s. Niet voor niets dus dat de jury ook dit jaar prijzen uitdeelde voor de beste initiatieven op het gebied van ESG en Access to Justice.
Fotografie: Bart van der Putten
In de afgelopen jaren is ESG – Environmental, Social, and Governance – uitgegroeid tot een belangrijk criterium voor bedrijven en investeerders. Volgens deze ESG-criteria, opgesteld in Brussel, moeten bedrijven meer verantwoordelijkheid nemen voor hun impact. Het gaat om de juiste balans tussen economische resultaten aan de ene kant en aandacht voor het milieu, sociale verantwoordelijkheid en transparant bestuur.
Drie initiatieven werden genomineerd in de categorie ESG: The Complaints Challenge van Baker McKenzie, het platform CircuLaw en Jurist doet WAT van de NGB, de Beroepsvereniging van Bedrijfsjuristen. CircuLaw werd uiteindelijk door de jury bekroond tot de winnaar van de prijs.
“Onze rol is om lokale overheden te helpen grip te krijgen op de ESG”, vertelt Arjan Hassing, de drijvende kracht achter CircuLaw. “De taxonomie van de regelgeving uit Europa is complex en er is veel gebrek aan kennis. We maken de juridische mogelijkheden rond de circulaire economie heel concreet, helder en toepasbaar. In één oogopslag is duidelijk wie wat zou kunnen doen om de transitiedoelen sneller te behalen.”
Het open source platform CircuLaw is een soort gereedschapskist waar overheden tools uit kunnen halen. “We bieden op verschillende manieren overzichten: vanuit de wet, productketens of vanuit bevoegdheidsniveaus. Onze primaire doelgroep is de overheid, maar ook voor het bedrijfsleven is onze informatie bijzonder nuttig. Complexe juridische informatie hebben we super-behapbaar gemaakt.”
Biobased houtbouw
Als voorbeeld noemt Hassing houtbouw. “Staal en beton zijn extreem vervuilend, dus meer houtbouw is gewenst. We hebben online 38 instrumenten ontwikkeld waarmee de overheid biobased houtbouw kan stimuleren of afdwingen. Bovendien kun je op onze website zien waar op welk niveau de juridische instrumenten kunnen worden ingezet, zodat overheden niet naar elkaar gaan wijzen, maar ieder de verantwoordelijkheid neemt. We willen de hele keten in beweging zetten en regelgeving harmoniseren.”
Hassing, die een beleidsmatige achtergrond heeft in natuur- en bosbeheer, begon drieënhalf jaar geleden met CircuLaw, samen met de gemeente Amsterdam en het internationale onderzoeksbureau Dark Matter Laboratories. Inmiddels zijn er meer partners bij betrokken. “Beleid maken over de circulaire economie bestaat uit mooie ambities. Maar echte kennis over de inzet van juridische instrumenten die kan leiden tot verandering, miste ik. Met CircuLaw willen we het systeem veranderen. Dat doen we inmiddels met een man of dertig vanuit verschillende disciplines, waaronder een flinke groep juristen. Steeds meer mensen weten ons te vinden.”
“We pakken de transitieagenda thema voor thema op. Welke stappen moet je zetten? Waar zitten de barrières om de Nederlandse economie in 2050 volledig te laten draaien op herbruikbare grondstoffen? Het is heel goed om bedrijven met subsidie te faciliteren om circulair te worden, maar we moeten ook regels stellen, handhaven en afdwingen. Anders krijg je de meute niet mee. Slechts 1 à 2 procent van de beleidsinstrumenten heeft een dwingend karakter, maar de Nederlandse economie moet in 2050 volledig draaien op herbruikbare grondstoffen. Wetgeving is geen barrière maar een kans om de transitie te realiseren.”
Access to Justice
Er zijn veel mooie initiatieven om de toegang tot het recht te waarborgen of te verbeteren. Die vinden we overigens niet alleen in deze categorie. De keuze viel uiteindelijk op voorRecht (foto boven). Mensen halen in kleine zaken en conflicten vaak hun recht niet. Te ingewikkeld of te duur. voorRecht helpt mensen zichzelf te helpen. De rechter is daarbij vaak niet eens nodig.
“Het recht is voor iedereen, maar van niemand. Maar wat je ziet, is dat het recht vaak zo complex wordt gemaakt dat het eigenlijk wordt toegeëigend door juristen. Mijn insteek is om het recht zo eenvoudig
mogelijk te maken, in woord en in vormgeving, zodat mensen niet geïntimideerd raken.” Dat in een notendop is de grondslag voor voorRecht. Op deze website kunnen mensen die een probleem hebben binnen hun Vereniging van Eigenaren, laagdrempelig een oplossing vinden door informatie en begeleiding.
Aan het woord is Pieter van Riemsdijk. In het dagelijks leven strafrechter, maar een van de grondleggers van voorRecht. Tijdens een congres in Londen raakte hij geïnspireerd door het Civil Resolution Tribunal in het Canadese British Columbia. Dit platform helpt mensen in eenvoudige stappen onderling een conflict op te lossen. Als dit niet lukt, wordt er telkens iets opgeschaald, van mediation tot in het uiterste geval een uitspraak van het tribunaal.
Zoiets moest toch ook in Nederland mogelijk zijn? “Niet op precies dezelfde manier”, zegt Van Riemsdijk, “Want daar doen ze dit vanwege de grote fysieke afstand die mensen hebben tot de rechtbank. Bij ons gaat het meer over de sociale afstand, waardoor mensen een drempel ervaren om hun recht te halen en ze in kleinere zaken hun verlies maar nemen.”
voorRecht richt zich vooralsnog specifiek op VvE’s. Van Riemsdijk: “Enerzijds omdat het juridisch gezien makkelijk is. Zonder de wet te veranderen, ben je in staat een procedure anders vorm te geven. Wat
ook belangrijk is, is dat het een redelijk kleine zaakinstroom is. We zijn echt een start-up, maar dan in residence. We beginnen klein, perfectioneren wat we doen en als dat goed gaat kunnen we opschalen naar andere rechtbanken en andere zaakinstromen.”
De belangrijkste reden om te kiezen voor VvE-zaken is echter dat het juist hier zo nodig is. “Waar mensen dicht op elkaar leven, zijn ze bang om ergernissen te laten escaleren. Daardoor gaan ze pas iets doen als ze helemaal klaar zijn met elkaar. Dan sta je voor de rechter met een door geëscaleerd conflict, wat eindigt in winnen of verliezen. Er wordt maar heel weinig geschikt in VvE-zaken.
De uitdaging voor ons was om ervoor te zorgen dat mensen goede informatie krijgen zodat ze er zelf uit kunnen komen en op een veel lager escalatiepunt begeleiding krijgen. Dat heeft als voordeel dat die mensen betere, duurzamere oplossingen krijgen en er minder gedoe is in de vereniging. En als bijeffect neemt de druk op de rechter af, die daardoor tijd heeft voor zaken waar je echt nodig bent.”
Ook Kees Saarloos (De Brauw Blackstone Westbroek) en ASKV en BrandMR waren genomineerd voor de Access to Justice award.
Uitgebreide interviews en portretten van alle Gouden Zandlopers-genomineerden kunt u lezen in de nieuwste editie van Advocatie Magazine, dat grotendeels in het teken staat van de awardshow. Klik op de cover om het magazine te lezen.
