De prijzen van elektriciteit en gas zijn recent flink gestegen, waardoor de energierekening een stuk hoger is geworden. Mogelijk zullen de energieprijzen de komende tijd verder stijgen, wat energiearmoede alleen maar zal vergroten. Dit zal vooral huurders raken.
Volgens een recent verschenen rapport van TNO leven 550.000 Nederlandse huishoudens (7% van het totaal) in energiearmoede door onbetaalbare energiekosten, slecht geïsoleerde woonhuizen en lage inkomens. Van deze huishoudens woont 87% in een huurwoning. Een huishouden is ‘energiearm’ als meer dan 10% van het inkomen opgaat aan de energierekening. In 2019 had het NIBUD al aangegeven dat de helft van de huurders het financieel moeilijk heeft door hoge woonlasten. Als dit aandeel van de energierekening blijft stijgen, belanden de meest kwetsbare huishoudens iedere maand in de min.
Maatregelen
Als maatregel heeft het Rijk 150 miljoen euro ter beschikking gesteld aan gemeenten om kwetsbare huishoudens met een hoge energierekening en/of een slechte energetische staat van hun woning te ondersteunen. Daarnaast worden de belastingen op energie tijdelijk verlaagd en daar bovenop komt een verlaging van het belastingtarief op elektriciteit in 2022. In de praktijk betekent dit dat het gemiddelde huishouden het komende jaar 400 euro minder kwijt is. De tegemoetkoming geldt voor één jaar; deze compensatie kost het kabinet in totaal 2,7 miljard euro.
GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee wil dat er een gerichte aanpak komt om energiearme huishoudens te helpen. Volgens hem is het goed dat er geld wordt uitgetrokken, maar het moet meer op een ‘rechtvaardige en doeltreffende manier worden ingezet door vooral de mensen te bereiken die nu in energiearmoede leven’. Door de wijze waarop huishoudens worden gecompenseerd – zonder gerichte aanpak vanwege de grote verschillen tussen huishoudens – komt een groot gedeelte hiervan terecht bij mensen die geen last hebben van de gestegen energieprijzen.
Ook hebben FNV, Milieudefensie en de Woonbond de Kamer in een gezamenlijke brief gevraagd om de compensatie gerichter in te zetten voor huishoudens met lage inkomens in slecht geïsoleerde (huur)woningen. De Kamer wordt ook opgeroepen om via een warmtefonds 3 miljard euro in te zeggen om woningen met een slecht energielabel beter te isoleren.
Volgens de Consumentenbond is een eenmalige verlaging van de belasting op energie onvoldoende. De bond pleit ervoor om de betreffende huishoudens structureel te helpen door betere isolatie. Echter zijn huurders afhankelijk van de woningcorporatie of de verhuurder; zij kunnen niet alle woningen tegelijk isoleren of hebben te weinig financiële middelen om hierin te investeren. Hier is in de Miljoenennota wel rekening mee gehouden. Het Rijk heeft 1,3 miljard euro gereserveerd voor een snelle verduurzaming van woningen en gebouwen.
Een meer specifiek energiearmoedebeleid
Volgens de white paper Energiearmoede en de energietransitie van TNO kent het nationale klimaat- en energiebeleid voornamelijk generieke maatregelen die niet specifiek gericht zijn op energiearme huishoudens. Het energiearmoedebeleid moet zich niet primair richten op financiële ondersteuning maar er moet aandacht worden besteed aan hoe beleidsinstrumenten ingezet kunnen worden om energiearmoede te voorkomen.
Ook voor energietransitie moeten er extra beleidsinstrumenten komen – die rekening houden met het multidimensionale karakter van het energiearmoedeprobleem – die diverse barrières voor energiearme huishoudens bij de adoptie van nieuwe, duurzame technologieën wegnemen. Als dit niet gebeurt, bestaat het risico dat door een mislukte energietransitie energiearmoede en sociale ongelijkheid toeneemt.
Investeren in gedragsverandering
Voor energiearme huishoudens zijn gedragsmatige energiebesparende maatregelen wellicht acceptabeler dan technische moderniseringen. Energieverbruik is gebaseerd op routinematig, automatisch gedrag in plaats van op bewuste keuzes. Daarom is het belangrijk om inzicht te krijgen in het energieverbruik dat aan de basis ligt van gedragsverandering.
Financiële steun is en blijft een kortetermijnoplossing die niet bijdraagt aan energiebesparing en verduurzaming van woningen. Het is ook niet altijd de belangrijkste drijfveer voor gedragsverandering. Wat wel kan helpen, is herhaald energieadvies op maat door de woningcorporatie/verhuurder met behulp van goed getrainde energiecoaches.
Bent u huurrechtexpert?
En wilt u meer weten over dit onderwerp, altijd bijblijven met relevant nieuws én een complete databank in uw dagelijkse praktijk? Probeer OpMaat Huurrecht nu vrijblijvend uit. Vraag een proefabonnement aan en ontvang twee weken gratis toegang.
