Een onverdroten opmaker van gelden van vooral nationale en internationale overheden en NGO’s en een stuk of wat goede doelen stichtingen van vermogenden en multinationals, is het Haagse ‘HiiL Innovating Justice’. Dat opmaken doen zij in het kader van pogingen tot verbetering van juridische systemen waar ook ter wereld. Laat er geen misverstand over bestaan: dat is een heel nobel streven.
Door Georg van Daal, advocaat te Den Haag
Zo kon u in Advocatenblad nummer 6 van dit jaar lezen over het product ‘Rechtwijzer uit elkaar – regel zelf online uw scheiding’. Dat is mede ontwikkeld door HiiL. Toen ik de kritiek in het Advocatenblad op dat platform las, bedacht ik me dat ik gelukkig al gescheiden ben. Maar ik wil het hier niet hebben over voor verbetering vatbare virtuele scheidingsmethodieken.
De missie van HiiL is (men spreekt Engels op haar site): “To sustainably improve the justice journeys experienced by users of the justice system when they most need it.” Ik beveel studie van HiiLs website aan, zodat u kennis kunt nemen van de reeks projecten die HiiL zoal deed en doet.
Zo heeft HiiL ook een rapport uitgebracht – zoals dat gaat: van ons belastinggeld – over justitie in Oekraïne: “Justice Needs in Ukraine 2016 – Legal Problems in Daily Life”. En dat geld voor dat onderzoek moest ons Ministerie van BuZa daar natuurlijk insteken omdat tot dat moment helemaal niemand had nagedacht over hoe dat nou zit met het justitieel systeem in Oekraïne. En ook omdat de hele wereld zit te wachten op wat wij in Nederland er nou eigenlijk van vinden.
Gelukkig kunnen ze nu ook in de Oekraïne lezen dat in Nederland is vastgesteld dat bij hen heel veel mis is in het justitieel apparaat. Nadat men daar ademloos dit dikke rapport zal hebben uitgelezen, is men nu natuurlijk druk bezig de strategieën en aanbevelingen voor verbetering te implementeren.
Maar HiiL doet meer. Om een betere justitiële wereld nader tot ons te brengen coördineert zij de jaarlijkse uitreiking van de Innovating Justice Awards. Je kunt je daarvoor inschrijven met een project, en na een voorselectie kun je wellicht in de financiële prijzen vallen. Als ik het goed heb gelezen vallen de prijzen voor 2016 begin december aanstaande. En laat nou ook een Oekraïens project tussen de geselecteerde kandidaten zitten.
Eerst wat meer over Oekraïne. Dat land staat namelijk toch echt al heel erg lang in de schijnwerpers van internationale instellingen. Wellicht wisten ze dat bij BuZa en misschien zelfs bij HiiL nog niet. Hoe dan ook, het bungelt al jarenlang in de onderste regionen van de corruptie index van Transparency International. In de laatste stand is Oekraïne van de 168 onderzochte landen nummer 130. Dan zijn toch altijd 38 landen nóg corrupter.
Volgens datzelfde Transparency International wordt het justitieel apparaat in Oekraïne zelf als de corruptste sector van allemaal beleefd. In een publicatie van Forbes van enige jaren geleden was daarover al een pakkende samenvatting te lezen: “Rotten to the core.”
Het Oekraïense project dat meedingt naar de Innovating Justice Awards 2016 is, hoe kan het ook anders heden ten dage, een app. En wel een commerciële app van een commercieel Oekraïens advocatenkantoor, Juscutum geheten. Op de betreffende websites kunt u daar alles over lezen. Onnodig te zeggen dat Juscutum bestaat uit jonge en frisse advocaten die het allemaal héél anders doen.
Onder andere met hun ‘Legal Alarm’-app. Druk op de knop en de advocaten van Juscutum staan voor u klaar, en weten via locatie gegevens precies waar u bent als u door de corrupte Oekraïense justitiële instellingen bent overvallen en geen gelegenheid hebt om te bellen. Dan hoop je maar dat die autoriteiten niet exact doen wat ze altijd doen bij dergelijke overvallen: alle communicatie onmogelijk maken en alle telefoons meteen innemen. Maar toch, hulde voor Juscutum dat de techniek inzet om meer business voor zichzelf te genereren.
Of je met die ene druk op de knop de juiste advocaat voor de zaak te pakken hebt, lijkt daarbij overigens van minder belang. Bovendien, de ijver van alle Oekraïense advocaten bij elkaar heeft het tij van corruptie nog niet gekeerd. Ten slotte sluit ik voorzichtig niet uit dat van vele advocaten daar minstens zo nu en dan door anderen gedacht zal worden dat zij onderdeel uitmaken van al die corruptie.
En dan even terug naar de werkelijke wereld. Overbodige rapporten uit ons land van melk en honing en handige commerciële appjes gaan justitie in Oekraïne niet verbeteren. Ze zullen daar moeten doen wat ze eerder in Estland en Georgië deden, iets wat ik niet zelf verzin maar lees op de sites van internationale instellingen: alle gerechtelijke ambtenaren ontslaan, en fris opnieuw beginnen met jonge mensen die nog niet zo besmet zijn.