Sinds dit voorjaar actief in de regio Den Haag en Leiden: de Roze Notaris. Een nichelabel waarmee kandidaat-notaris Akycha Tegelaar (Kroes & Tegelaar, Voorschoten), notaris Jeannine Geurts en toegevoegd notaris Korien van Steenbergen (Geurts en Partners, Wassenaar) zich richten op familierechtzaken voor homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders. Tegelaar licht het initiatief graag nader toe. “Het is voor homokoppels fijn om tegenover een ervaringsdeskundige te zitten die bovendien alle wet- en regelgeving kent.”
Door Joris Rietbroek
Akycha Tegelaar is vijftien jaar werkzaam binnen het notariaat en met haar echtgenote zelf moeder van twee zonen. Een ervaringsdeskundige dus als het gaat om de vorming van een roze gezin, inclusief alles wat hierbij komt kijken op juridisch vlak. Een type notaris bovendien waarnaar vanuit de homogemeenschap steeds meer vraag blijkt te zijn.
Voor de oprichting van de Roze Notaris was Tegelaar al actief binnen de COC-werkgroep Rainbow Families Leiden Haaglanden. Die geeft advies over het stichten van een roze gezin, onder meer met behulp van themabijeenkomsten over onder meer het co-ouderschap en donorschap. “Het is voor homoseksuele koppels een hele onderneming om een kinderwens in vervulling te laten gaan,” weet Tegelaar uit eigen ervaring. “Buiten Amsterdam is niet zichtbaar bij welk kantoor je als wensouder terecht kunt voor dit specifieke advies.”
Los van de juridische aspecten spelen er bij een homostel met kinderwens uiteraard nog tal van andere belangrijke vragen. “Hoe gaan we het aanpakken? In hoeverre raakt een donor betrokken bij het gezin? Hoe richten we het co-ouderschap in? Hoe zal het zijn voor het kind?” somt Tegelaar op. “Het is voor een koppel fijn om hierover te kunnen praten met iemand die hier ervaring mee heeft, inclusief het hele juridische verhaal. Dat praat toch een stuk vrijer en makkelijker.”
Drempel verlagen
Haar eigen ervaring, een hieruit voortvloeiend inlevingsvermogen gemengd en juridische expertise vormen wat Tegelaar betreft dan ook de grote kracht achter het concept van de Roze Notaris. Ze dacht voor de oprichting al langer na over hoe zij in haar beroep meer kan betekenen voor deze groep mensen met een kinderwens en behoefte aan advisering op het gebied van familie- en erfrecht. Begin dit jaar kwam ze in contact met Jeannine Geurts van het Wassenaarse notariskantoor Geurts en Partners, die de naam Roze Notaris bedacht. “Een geweldig idee, want dat spreekt natuurlijk enorm aan,” zegt Tegelaar. “Je kunt op die manier heel helder naar buiten treden en het verlaagt voor koppels de drempel om naar de notaris te stappen.”
Enkele maanden later ging de website van de Roze Notaris online, meldden de eerste cliënten zich en plande Tegelaar sinds juni de eerste gratis spreekuren bij de COC-vestigingen in Leiden en Den Haag (‘Je moet ook de moeite nemen om zelf naar de mensen toe te gaan’). Op zo’n spreekuur kan zij bijvoorbeeld adviseren over een co-ouderschap tussen een moeder en twee vaders.
“Dat is nog behoorlijk complex, omdat je in zo’n geval met drie partijen te maken hebt,” illustreert Tegelaar. “Een kind kan wettelijk gezien maar twee ouders hebben. De vrouw is juridisch gezien de moeder en een van de mannen heeft het kind erkend, maar is de ander strikt juridisch gezien ‘niets’. En als de juridische vader en juridische moeder komen te overlijden, wat is dan de positie van de overgebleven vader? Dat zijn heel interessante familierechtelijke vraagstukken.”
Nieuwe wetgeving
Om zulke kwesties in de toekomst iets te vereenvoudigen, is vorig jaar de Staatscommissie Herijking ouderschap in het leven geroepen. Die onderzoekt de mogelijkheden tot meerouderschap, meeroudergezag en draagmoederschap. Tegelaar: “In het belang van het kind is het immers wel zo goed als wetgeving aansluit op feitelijke situaties die steeds vaker voorkomen. Er zijn immers gezinnen met drie feitelijke ouders. De verwachting is dat die wetswijziging er op de lange termijn aankomt. Een hele klus, want daarvoor moet wel het wetboek flink op de schop.”
De nieuwe wet Lesbisch Ouderschap ging vorig jaar april in, waarin onder meer is geregeld dat twee gehuwde vrouwen automatisch juridisch moeder worden als er kinderen worden geboren. “Voor die wetswijziging kon je juridisch gezien alleen moeder worden via een-ouder adoptie,” vertelt Tegelaar. “Wel moet het kind dan via een anonieme donor zijn verwekt. Als de donor bekend is, zijn er mogelijkheden als erkenning of adoptie. En ik hoor om me heen dat de meeste vrouwen toch het liefst met een bekende donor in zee gaan.”
Lesbische stellen die een gezin stichten, doen er volgens Tegelaar verstandig aan om alles in een vroeg stadium al op papier vast te leggen, bij voorkeur via een notariële akte met bewijskracht. “Waarin onder meer duidelijk staat welke rol de vader inneemt bij de opvoeding van het kind, of hij het kind erkent of niet, een onderhoudsplicht heeft, enzovoorts. Mochten hier in de toekomst vragen over ontstaan, dan is dat in ieder geval geregeld.”
Idealisme
De Roze Notaris is in de eerste plaats voortgekomen uit idealisme van de oprichtsters, al is het niet onbelangrijk dat er aanloop is voor een dergelijke niche. Die is er zeker: naast haar ‘reguliere’ notariële werkzaamheden heeft Tegelaar deze weken meerdere afspraken staan voor de Roze Notaris. “Niet slecht in deze vakantieperiode, terwijl we pas heel recent begonnen zijn.”
Landelijk gezien groeit de doelgroep van de Roze Notaris alleen maar, er vanuit gaande dat 8 tot 10% van de Nederlandse bevolking homoseksueel is. “In de leeftijdscategorie van 24 tot 40 jaar heeft 60% van de vrouwen en 40% van de mannen een kinderwens,” weet Tegelaar. “In 2010 groeiden er in Nederland 6.000 kinderen op binnen een roze gezin. De verwachting is dat dit aantal zal stijgen naar 25.000.”
Een landelijk Roze Notaris-netwerk ziet Tegelaar echter nog niet direct voor zich. “Voorlopig richten we ons op de regio Leiden en Den Haag. We bekijken of er mogelijkheden zijn in Rotterdam, zodat we heel Zuid-Holland kunnen bedienen. Dat is de eerste grote stap, dan zien we verder.” Sommige cliënten komen nu al van verder weg, wat de behoefte verder onderstreept. “We horen geluiden elders in het land à la ‘dit moeten we hier ook hebben’,” vertelt Tegelaar. “En dat is goed, je moet niet een heel eind hoeven rijden voor een Roze Notaris.”