Ik loop de afgelopen week rond met een snood plan. Ik denk erover om een aanslag te plegen. Mijn wapen is biologisch: een potente cocktail van Oxytocine en Vasopressine.
Door Juriaan Mensch
Wees gerust, dat zijn geen gifgassen. Oxytocine wordt ook wel het liefdeshormoon genoemd. Het zorgt voor diepere binding tussen mensen en verhoogde mate van empathie. Er komen fikse hoeveelheden vrij bij een vrouwelijk (clitoraal) orgasme. Maar ook simpel geknuffel zorgt al voor een verhoogde spiegel en een ervaring van verbondenheid. De neurotransmitter vasopressine heeft meer effect op mannen. Het speelt een rol bij de mate van vrijgevigheid.
Ground Zero die ik voor mijn love-bomb in gedachten heb is de luchtverversing van een lompe too-big-to-fail systeembank.
Nu al verkneukel ik me aan de verwachte resultaten: gehaaide traders die een ander opeens ook wat gunnen. Het leven blijkt toch geen zero-sum game. ‘Win-Win!’ is opeens het nieuwe motto. Of: ‘Meneer, dit product is een door ons ontworpen onontwarbaar financieel tijdbommetje. Wij verdienen er dik aan ja, maar u gaat het schip in. Niet doen hoor,’ klinkt het eerlijk aan de telefoon. ‘Bonus? Geef de mijne maar aan de zeehondencrèche!’ Waterige oogjes gaan wijd open voor elkaars innerlijk leven: ‘hoe voel jij je man?’ Stoer stompen op de schouders wordt vervangen door langdurige knuffelsessies. Uiteindelijk verword het sociale weefsel van de bank tot de dorpspleinorgie uit Das Parfum.
Waarschijnlijk bezwijkt de bank onder zoveel empathie en altruïsme. Mogelijk het gehele financiële systeem, mocht er besmetting optreden. Ik vraag me af hoe de aanklacht zal luiden als ik eenmaal opgepakt word, en wat mijn uiteindelijke straf zal zijn. Vast iets met bioterrorisme en hechtenis van onbepaalde duur op een tropisch eiland in de Cariben. Oranje staat me gelukkig goed.
Price-fixing
Aanleiding voor mijn knuffeljihad is dit artikel in Rolling Stone Magazine. Een echte boosmaker over hoe grootbanken de boel weer flessen ten koste van de rest van de maatschappij. Al bekend was het Libor-schandaal waarbij in elk geval drie, maar mogelijk zestien van de grootste banken ter wereld meer dan $550 triljoen aan financiële activa in hun voordeel wisten te manipuleren door met rentestanden te knoeien. Onze lieftallige Rabobank deed braaf mee.
Daar komt nu mogelijk nog een schandaal met manipulatie van een andere benchmark bovenop. Het gaat om ISDAfix, gebruikt om transacties van bepaalde financiële producten, swaps, te waarderen. De totale swaps markt is zo’n $379 triljoen groot. Het lijkt Libor all over again. Een dubbele price-fixing door wederom the usual suspects: de grootbanken. En ze komen er mee weg dankzij legers slimme advocaten en slappe knieën van Justitie.
Overvallers zijn tegenwoordig slim: ze gaan gewoon bij een bank in loondienst. Je kunt geld namelijk ook legaal jatten.
Bankiers lijken het maar niet (af) te leren. Ligt aan ‘het systeem’ of ‘de cultuur’, zegt men dan. Ongetwijfeld. Maar die cultuur vormt zich naar de mensen die werkzaam zijn in een beroepsgroep. En er is een scheefgroei in de mensensoort bankier zelf ontstaan, volgens mij. Aan de ene kant sterk ontwikkelde cognitieve vermogens, nodig om de complexe financieel-economische modellen en producten te begrijpen. Daartegenover staat onderontwikkelde emotionele intelligentie, weinig vermogen tot empathie en beperkte morele groei. Net als bij nazi-dokters het geval was. (excuses voor de Godwin die je wist dat zou komen.)
Professioneel vereiste
Gebrek aan empathie, daar worden advocaten ook wel van beticht. Het vermogen om persoonlijke emoties aan de kant te zetten en rationeel te blijven handelen is soms een professionele vereiste, natuurlijk.
Die twee eigenschappen gaan goed samen, en worden je deels ook aangeleerd bij de rechtenstudie. Sommige mensen hebben er natuurlijke aanleg voor, om niet te zeggen dat het sociopaten zijn. 3% van de volwassen mannen en 1% van alle vrouwen zijn sociopaat, of zoals dat tegenwoordig heet, lijden aan een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Ik vermoed dat er bovengemiddeld veel sociopaten tussen bankiers en advocaten te vinden zijn. Volgens een Amerikaans rechtenprofessor, voormalig advocaat en zelfverklaard sociopaat, is het beroep van strafrechtadvocaat en sociopathie zelfs een perfecte match. Geen last van innerlijke morele conflicten, louter een perfecte wereld van abstracte en zuivere juridische overwegingen. Alles draait om winnen en de eigen persoon.
De scheefgegroeide mens – sociopaat of niet – is als advocaat relatief onschuldig. Hooguit een nachtmerrie voor zijn collega’s. Maar een groep sociopathische bankiers kunnen wel veel schade aanrichten. Ik hoop daarom dat het te grote aandeel scheefgegroeide mensen binnen de bankencultuur recht getrokken kan worden. Het lukt in elk geval niet kwaadschiks via wetgeving en justitie. Dus dan maar goedschiks met mijn love-bomb. Of ben ik dan ook antisociaal bezig?