”Het is Kafka in de polder!” Maurice de Hond heeft zijn oneliners paraat in de Debat-arena van het Bevrijdingsfestival op het Museumplein in Amsterdam. Zijn tegenstander is professor Ybo Buruma. Vanuit hun overtuiging verdedigen of bevechten ze de stelling: de rechter heeft altijd gelijk in een democratische rechtsstaat.
Uiteraard ligt het, tegen de wil van de debatleiders in, allemaal iets genuanceerder, aldus Ybo Buruma. Hij bijt het spits af na een stemmentelling onder het aanwezige publiek met tweekleurige pingpongbatjes. De rode kant betekent vertrouwen in de rechterlijke macht en het standpunt van Buruma. Zwart is de kleur van De Hond. Veel rode batjes gaan omhoog. De eerste slag is voor de prof.
“Individuele rechters maken fouten,” erkent Buruma, maar dat betekent volgens hem niet dat het hele systeem op de schop moet en dat Nederland lekenrechtspraak nodig heeft, zoals Rita Verdonk wil. “Dan gaan foute vastgoedhandelaren altijd vrijuit.”
Van De Hond mag de Kafkaïaanse polder wel op de schop. Hij haalt het voorbeeld de Schiedammer parkmoord aan en de ten onrechte veroordeelde Kees B. “Drie jaar geleden zou ik ook de rode kant van mijn batje hebben laten zien. Nu ben ik wel wijzer,” zegt hij. De Hond heeft het onlangs verschenen boek van Ton Derksen, Het OM in de fout, goed gelezen. Zijn standpunt komt in grote lijnen overeen met de aanbeveling van Derksen voor een revisieraad.
Volgens Derksen en De Hond heeft Nederland een onafhankelijk orgaan nodig naar Engels model dat strafzaken kan herzien en het laatste woord heeft in vrijspraak, mocht er geblunderd worden door justitie. De Hond komt zelfs met het voorbeeld aan van vervalsing van een proces verbaal.
Geblunderd wordt er. Buruma zegt De Hond op dat punt “tegemoet te komen”. Hij geeft ook aan dat hij zich zorgen maakt over de kwaliteit van de politie en de processen-verbaal. Maar 25 onschuldigen per jaar uit de bak, zoals in Engeland, daar gelooft hij niet in.
Inhoudelijke publieksreacties
Het onderwerp leeft onder het publiek. De tribunes zitten vol. Het lijkt erop dat er veel mensen niet zomaar zijn komen aanwaaien van het omliggende gras, getuige de inhoudelijk sterke reacties.
“Er moet een eredivisie van rechters komen,” zegt een man die voor deskundigheid pleit. Hij sluit zich aan bij het betoog van de Hond, die stelt dat het vaak verkeerd gaat als een zaak technisch en wetenschappelijk ingewikkeld word voor een rechter. “De vooropleiding van de rechter schiet tekort,” volgens hem. De Hond krijgt nog wat veren in zijn achterste geplaatst van de man die De Hond vergelijkt met Don Quichot. Kennelijk ziet hij de Hond’s vijanden niet aan voor windmolens.
“Passie is belangrijker dan deskundigheid,” werpt Buruma tegen. Pas als de rechter zijn werk als een ambtenaar gaat doen, dan gaat het fout. Hij moet passie behouden voor de zaken die hij doet.
Een andere toeschouwer pleit voor inhoudelijke behandeling van zaken bij de Hoge Raad. Volgens Buruma zijn deze veranderingen in de maak. Intussen kan ook Maurice de Hond zich verheugen op vele sympathieke reacties van het publiek. Maar de tijd zit er op, er wordt weer gestemd. Helaas voor De Hond: nog altijd domineren de rode batjes.