“Notarissen in 30 criminele netwerken,” kopte zo’n beetje ieder nieuwsmedium na de publicatie van het jaarverslag van het Bureau financieel toezicht (Bft) over 2007. Inmiddels neemt Bft gas terug. “Die kop in Het Financieele Dagblad klopt van geen kant,” zegt directeur Folkert Winkel van het Bft.
Het imago van de notaris lag weer eens onder vuur deze week. Niet alleen het Bft onthulde criminele netwerken, ook een naar Het Financieele Dagblad gelekt “geheim rapport” van het Financieel Expertise Centrum (FEC), een samenwerkingsverband van de Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiele Markten, de Fiod-ECD, de politie en de AIVD, repte over nog eens vijf grote oplichtingszaken. De rol van notarissen en advocaten in het faciliteren van allerlei criminaliteit kan “niet meer als incidenteel kan worden afgedaan,” aldus het rapport.
“Ik vind de berichtgeving tendentieus,” zegt Erna Kortlang voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). “Ik wil dan weten: hoe slecht zijn die notarissen? En criminele netwerken faciliteren? Wat wordt daar mee bedoeld?” Kortlang heeft geen kennis van wie of wat er bedoeld worden met de criminele netwerken. “Het Bft heeft ambtsgeheim. Ik weet alleen wat er via de media naar buiten komt.”
Folkert Winkel, directeur van de toezichthouder, sluit zich aan bij de kritiek van Kortlang op de berichtgeving. “Die kop in het FD klopt van geen kant, die dekt de lading van het artikel niet.” Hij uit zich positief over de vooruitgang die geboekt wordt in het notariaat, dat volgens hem steeds weerbaarder wordt. Ook de dertig criminele netwerken en een al dan niet actieve rol van notarissen daarin, plaatst hij in perspectief. Hij rekent voor hoe het Bft via onderzoek van de laatste jaren met 192 niet gedane MOT-meldingen aan een “dertigtal clubs” komt die fraude in georganiseerd verband plegen. Het is niet zo dat er één notaris in ieder van de dertig genoemde netwerken zitten. Winkel: “Sommige netwerken komen bij bepaalde notarissen over de vloer. We zien steeds dezelfde mensen, stromannen, die in wisselende samenstelling in beeld komen bij abc-transacties en hypotheekfraudes.”
Winkel vervolgt: “Het notariaat is goed bezig, maar we missen nog wat. Als er een MOT-melding gedaan zou zijn, dan waren die fraudes in beeld gekomen. Van die dertig clubjes, zijn er vijf bekend bij Justitie. In onze kast liggen nu zaken die wel doorgemeld hadden moeten worden. We kunnen de betrokken notarissen nu vanwege allerlei juridische beperkingen alleen via het tuchtrecht aanpakken en verantwoording af laten leggen,” aldus Winkel.
Volgens Winkel blijkt uit het jaarverslag van het Waarborgfonds dat de schade via de Nationale Hypotheek Garantie door dit soort georganiseerde fraude alleen al in 2007 € 42 miljoen bedraagt. Tijdens overleg van het Bft met de banken, werd volgens hem duidelijk dat het totale schadebedrag nog veel hoger ligt: € 84 miljoen euro.
Verschoningsrecht
Door dit soort berichten laait steevast de discussie over het verschoningsrecht weer op. Om de fraude, met onroerend goed bijvoorbeeld, aan te pakken adviseerde het FEC om het verschoningsrecht op de financiële administratie van de betrokken beroepsgroepen op te heffen. Ook het Bft sprak in haar jaarverslag de zorg uit over de weigering van de klassieke geheimhouders om het Bft toegang tot de dossiers te geven. De toezichthouder wil toegang tot meer informatie uit onder andere de notarismarkt en de advocatendossiers als het gaat om Wid-plichtige diensten.
Kortlang is niet voor afschaffing van het verschoningsrecht op de financiële administratie, zoals de FEC voorstelt. “Wij zijn niet tegen geclausuleerd inzagerecht voor het Bft. De rechter moet dan meekijken en beslissen, voordat het Bft mag kijken in dossiers. Er moet balans in de rechtsbescherming zijn. Op die manier is er ook geen enkele reden meer om het hele verschoningsrecht voor de financiële administratie op te heffen. Dat is een te zwaar middel,” aldus Kortlang.
Daarnaast heeft de KNB al een wetsvoorstel ingediend waardoor het makkelijker wordt voor de Belastingdienst en opsporingsdiensten om inzage te krijgen in geldstromen op de derdenrekening van notariskantoren. De KNB is ook bezig om de kwaliteit van dossiers inhoudelijk te toetsen door vakgenoten in zogeheten peer-reviews waar notarissen notarissen controleren. “Dat kunnen wij zelf beter dan het Bft.” Dit najaar wordt dit peer review systeem ingevoerd. Het Bft stelt in het jaarverslag dat deze peer-reviews niet meer dan een welkome aanvulling zijn. (24 juli 2008)