Afgelopen week verscheen het rapport “Verwevenheid van de bovenwereld met de onderwereld”, geschreven door een groep Tweede Kamerleden. Het rapport is grotendeels een herhaling van zetten: cijfers en concrete voorbeelden staan er niet in. Wel komt er een binnenkort een hoorzitting over het verschoningsrecht. “Is afschaffing nodig?”
De verwevenheid van onder- en bovenwereld in het rapport betreft vooral de vastgoedsector. Daarin is vooral het notariaat de boosdoener, vindt de groep Tweede Kamerleden, waarin onder andere oud-officier van justitie Fred Teeven van de VVD, voormalig advocaat Jan de Wit van de SP en Raymond de Roon van de Partij voor de vrijheid (PVV) zitting hebben. Die laatste was advocaat-generaal en officier van justitie. De politici voerden gesprekken met wetenschappers, opsporingsambtenaren, toezichthouders, journalisten en de beroepsgroepen zelf.
Het rapport geeft enkele korte termijn maatregelen aan die van belang zijn voor advocatuur en notariaat. Met MOT-meldingen moet meer gedaan worden, en op het niet meewerken aan een melding moet een zwaardere sanctie komen te staan. De pakkans is nu zeer klein en de witwassers weten dat, stelt het onderzoek. Er is een “stuwmeer” aan meldingen ontstaan, waarvan een groot gedeelte blijft liggen. Witwassen en frauderen loont.
Liberaliseringsbeleid
Jan de Wit (SP) stelt – in een opiniestuk dat binnenkort wordt gepubliceerd – dat de toename van fraude te wijten is aan het liberaliseringsbeleid van Paars I en II: “De onderwereld heeft uitgebreid geprofiteerd van de marktwerkings- en dereguleringsoperatie die het Paarse kabinet eind jaren ’90 heeft doorgevoerd. Doordat regels voor notarissen, taxateurs en makelaars zijn versoepeld en het toezicht op afstand is gezet, kunnen criminelen hun praktijken makkelijker uitoefenen.”
Volgens ex-advocaat De Wit moet de marktwerking worden teruggedraaid: “Uit onderzoek van actualiteitenprogramma Nova bleek onlangs dat er wel twintig notarissen bereid zijn hand- en spandiensten te verrichten. De oorzaak hiervan zit hem in de concurrentieslag die notarissen moeten maken om hun positie op de vastgoedmarkt te behouden, in de marktwerking dus, als gevolg waarvan zij het minder nauw nemen met wetten en regels,” aldus De Wit.
De groep Tweede Kamerleden vraagt zich af of het verschoningsrecht van advocatuur en notariaat ingeperkt moet worden. Ze zijn niet tevreden met de wijze waarop de zelfregulering van de grond is gekomen. Op die hoorzitting, waarvan de datum nog bepaald wordt, moeten naast de beroepsgroepen zelf, ook de financieel-economische recherche, ethici uit het vastgoed, het Financieel Expertisecentrum en de Financial Intelligence Unit zitting krijgen.