Geen uitgebreid onderzoek naar bedrijfsjuristen of omvangrijk boek met interviews deze keer, maar een stevig seminar over corruptie en omkoping. Maandag vond de zesde Houthoff Buruma Bedrijfsjuristenmonitor plaats. Circa 350 bedrijfsjuristen hebben de weg naar Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam gevonden. Ze krijgen vooral veel waarschuwingen uitgedeeld: er zijn – als het gaat om omkoping – new sheriffs in town. En: in China kun je zomaar tegen twintig jaar gevangenisstraf oplopen.
Door Lucien Wopereis
Het thema van het door Houthoff en het Nederlandse Genootschap van Bedrijfsjuristen georganiseerde seminar is goed gekozen, met recente nieuwe corruptieschandalen in vooral China. Zo werd de bedrijfsjurist van farmaceut GlaxoSmithKline onlangs in China onder huisarrest geplaatst, net als dertig van zijn collega’s, wegens verdenking van belastingontduiking en omkoping ter waarde van 300 miljoen dollar. Ook andere farmaceutische bedrijven – Eli Lilly en Pfizer – liepen onlangs in China tegen de lamp.
Verder geldt in Groot-Brittannië sinds 2010 de Bribary Act, een wet met een sterke extraterritoriale werking. Er is jurisdictie voor de Engelse anti-corruptie toezichthouder zodra een bedrijf in Engeland zaken doet. Dat geldt voor vrijwel elk bedrijf. De wet is tot dusver een redelijk tandeloze tijger gebleken, er werden slechts een taxichauffeur en een leerling op grond van de wet vervolgd, maar daar komt binnenkort verandering in, waarschuwt advocaat John Kelly van Cleary Gottlieb. “De vorige voorzitter van de toezichthouder straalde uit dat er met hem wel te onderhandelen viel. De nieuwe voorzitter heeft aangegeven een veel hardere lijn te kiezen als het gaat om omkoping. Er zijn new sheriffs in town.”
Maar liefst zeven sprekers laten hun licht schijnen over de problematiek van omkoping. Wanneer is een cadeau toegestaan, welke waarde mag het hebben, is een middagje vip box in de Amsterdam Arena toegestaan of niet? “When does grey become black or white,” zo vat één van de sprekers samen.
De organisatoren zijn er zelfs in geslaagd een Chinese advocaat naar Nederland te halen, Xiahyue Bai. Hij heeft een goedkeuringsstempel gekregen van de Chinese autoriteiten om in het buitenland over de corruptieproblematiek te spreken, maar is niet zonder kritiek over de situatie in zijn land. Zo vertelt hij over de omstreden Discipline Inspection die zich in bepaalde corruptie-onderzoeken mengt: de zeer machtige organisatie zou zich onder meer schuldig maken aan mensenrechtenschendingen en zelfs martelingen. Volgens Bai wordt de organisatie binnenkort hervormd.
De Chinese advocaat vertelt min of meer terloops dat in China zelfs de doodstraf wordt uitgedeeld voor omkoping. Dat betreft dan weliswaar locale partij- of overheidsfunctionarissen, maar: “That happenend many times. It is quite scary.” Dat vinden de toehoorders ook, zo blijkt uit het rumoer in de zaal.
Bedrijfsjurist Joost Wiebenga van Tyco is zeer uitgesproken in zijn waarschuwingen aan de aanwezigen. De voormalige CEO van zijn bedrijf, Dennis Kozlowski, werd in 2005 tot 25 jaar cel veroordeeld wegens omvangrijke fraude. Sindsdien heeft het bedrijf het hele topmanagement vervangen, zijn tal van programma’s opgezet die herhaling moeten voorkomen en is een klokkenluidersregeling ingevoerd. “Ik hoorde zojuist een van de sprekers zeggen dat je niet te snel naar de autoriteiten moet lopen als je in de gaten krijgt dat er binnen je bedrijf iets mis is op het gebied van omkoping. Mijn advies zou zijn: ga juist zo snel mogelijk naar de toezichthouders, helemaal als het een zaak is in de UK of de US. Alleen dan kun je nog op enige clementie rekenen.”